ፍኖተ ሰሃራ፡ ውልቀ መዘክር ስደት

ጸሓፊ፡ ሴፉ ኣብርሃም

ዓይነት ጽሑፍ፡ ሓቀኛ ዛንታ

ብዝሒ ገጻት፡ 248

ኣሕታሚ፡ እምኩሉ

ዝተሓትመትሉ፡ ሓምለ 2023 ኣብ ሽወደን

ዜናታት ባሕርን ተጓዓዝቱን እንክሰምዕ፡ ንጸሓፊ እዛ መጽሓፍ እዚኣ፡ ወትሩ እትመላለሶ ሕቶ ኣላ። ነታ ሕቶኡ፡ ንቕድም ”ብዙሕ ግዜ እተተሓሳስበኒ ኣበሃህላ” ብምባል ድሕሪ ምልላይ፡ ክውድእ ከሎ ግና፡ ”ናይ ወትሩ ሕቶ” ምዃና ይነግር። እዛ ሕቶ ወይ እታ ብህሎ ግና፡ እንታይ ኮን ትኸውን፧!

ቅድመ ዛንታ

ካብ ከሰላ ክሳዕ ካርቱም ንዝተገብረ ጉዕዞ፡ (ጉዕዞ ሰሃራ ስለ ዘይኰነ፡) ኣብዛ መጽሓፍ እዚኣ፡ ከም ቅድመ ዛንታ ኰይኑ፡ ቀሪቡ’ሎ- መእተዊ ምዃኑ’ዩ።

ዛንታ

ኣብ መቕድም  እታ መጽሓፍ ተሓቢሩ ከም ዘሎ፡ ሕመረት ትሕዝቶ እዛ መጽሓፍ፡ ኣብ 16 ክፋላት ተመቓቒሉ`ዩ ተዳልዩ ዘሎ። ካብ ካርቱም ክሳዕ ኣጅዳብያ፡ ሓደው ካብ ሱዳን ክሳዕ ሊብያ ንዝተሓለፈ መስገድላት ጉዕዞ ድማ ይትርኽ። ኣብቲ ጉዕዞ፡ እቲ ጸሓፊ፡ በዒንቱ ንዝረአዮን፡ በእዛኑ ንዝሰምዖን ሰኒዱ፡ ፍኖተ ሰሃራ፡ ውልቀ-መዘክር ብዝብል ኣቕሪቡልና’ሎ።

”ኣብ ሳልሳይ ለይትና ሃንደበት እልቢ ዘይብሉ ንፋስን ደሮናን (ካምሲን) ዓብለዀና። ከካብ መዳቕሶና ተንሲእና ከኣ፡ ናብ’ታ ጸባብ ህድሞ ተጓየና። ትንፋስ 96 ሰባት ዘዕቈበት ህድሞ፡ ብጽቕጥቅጥ ዓቕላ ጸበባ። ኣብ ሞንጎና፡ 16 ዝዀና ደቂ-ኣንስትዮ ኣሎዋ። ገለ ካብኣተን ቈልዑ ዝሓዛ እየን” (ገጽ 36)

መጽሓፍ ”ፍኖተ ሰሃራ” ከምዚ ብስእላዊ ኣቀራርባ ዝተኸሸነት ብምዃና፡ ጉዕዞ ሰሃራ ከመይ ከም ዝመስል፡ ጽምኢ ሰሃራ ከመይ ከም ዘዋልእ፡ ኣብቲ ጉዕዞ ዘጋጥም ተፈጥሮኣውን ሰብኣውን ብድሆታትን ግፍዕን ከመይ ወይ እንታይ ከም ዝዀነ፡ ዓይነት ተጓዓዝትን መጓዓዝያን፡ ባህርያት ሰምሰርትን፡ ኣብጻሕትን፡ ወዘተ ገለ ስእሊ ከተጨብጠኒ ክኢላ’ላ።

ካልእ ብልጫ እዛ መጽሓፍ ድማ፡ ላዛ፡ ኣመራርጻ ቃላትን ኣሰዃዅዓ ሓሳባትን እዩ። እዚ፡ ንንጹር ሓሳብ፡ ግሩም ዋሕዚ፡ ዘደንቕ ኣዘናትዋን ዝርዝራዊ መብርሂታትን ወለደ። ”ክንዲ ያሔት እትኸውን ማኪና፡” ”መሕነኒ ማኪና፡” ”መማእዘኒ ማኪና” ወዘተ፡ ጸሓፊ፡ ሃብታም ምርጫ ቃላት ከም ዘዘውተረ፡ መጽሓፍ፡ ”ፍኖተ ሰሃራ” ምስክር’ያ።   

”ናይ ሎሚ ጉዕዞ ፍሉይነቱ ኣብ ፍጥነቱ እዩ። ጸሓይ፡ ጽምኢ፡ ’ደፊእካኒ፡ ርሓቐለይ’ ዝብሉ ቃላት፡ ከሰንዩና ከም ዘይቀነዩ፡ ተሰወሩ። ከይንወድቕ ንሓድሕድና ከረው ኣቢልና ተተሓሓዝና። ናይ ገለ ሰባት ጎማ መትሓዚ ማይ፡ ነነጢሩ ተዓዝረ። ብሰንኪ ምቘት ወጀብጀብ ዝበለ ዘይስሩዕ ኣከዳድናና፡ ብቕድሚት ኣብ ኣካላትና ተጠቅዐ። ብድሕሪት ግን ብኣንጻሩ ተቐንጢጡ ንኽተርፍ፡ ፊልፊል በለ። ማኪናና ብተደጋጋሚ ሰለል ኣቢላ ንላዕሊ ኣንሳፊፋ፡ ንታሕቲ መለሰትና። ናውቲ ከብድና ከም ዝንቀሳቐስ ሰልሃው በለና። ማኪናና ንልሙድ ጕዕዞ ብመሬት፡ መብረ ዝደለየትሉ መሰለት። ይትረፍ ክንዘራረብን ንመቓምጦና ከነመዓራሪን፡ ንውሽጢ ኣተንፊስና ዘቃጸልናዮ ንፋስ፡ ንደገ ምውጻእ ከይተረፈ ተሸገርና። ነዚ ንምቅላል፡ ንመንከስና ናብ ኣፍ-ልብና ኣድነንናዮ” (ገጽ 125)።

እቲ ብዘይ ሕጋዊ መገዲ ዝፍጸም፡ ጉዕዞ ምድረ-በዳ እንታይን ከመይን ከም ዝመስል፡ ካብ ካርቱም ክሳዕ እታ ኣብ ሊብያ ዝዓረፉላ ከተማ ኣጅዳብያ፡ ክርሳዕ ብዘይክእል ኣገባብ’ዩ ኣቕሪቡልና ዘሎ።

”ማዕረ 300 ዝግመት ሰብ’ዩ ተኣኪቡ ዘሎ። ጭው-ጭው ኢሉ ዝነበረ ቦታ፡ ንውራይ ከም ዝተኣከበ ሰብ፡ ብጫቝ-ጫቝታ መልአ። ዝተፈላለየ ቃና እቶም ማይ ዝልምኑና ሰባት፡ ስምዒት ዝትንክፍ እዩ። ኣምቸ ”እምቢ ኣይንህብን” ካብ እትብል ቃሉን፡ ዝተቐመጦ ቦታን ምንቕ ኣይበለን። ህዝቢ መመሊሱ ስለ ዝተኣከበ፡ ኣምቸ ከም ሹም ንህቢ፡ ንሕና ከም ዕንዝራታት ብብዝሒ ሰብ ተኸበብና” (ገጽ 104)

ጽባቐ እቲ ኣገላልጻ፡ ኣብ ውራይ ዝህሉ ጫቝ-ጫቝታ፡ ብቐሊሉ ክርድኣና ስለ ዝኽእል ጥራይ ዘይኰነስ፡ እቲ ”ውራይ” ዝብል ኣምር ንባዕሉ፡ ከም ሓደ ባህላዊ ኩነት ንኽንዝክሮ ዝህልዎ ተራ’ውን ኣብ ግምት ብምእታው’ዩ። ብተመሳሳሊ፡ ሹም ንህብን ዕንዝራታትን ዝብል መሪጽዎ ንዘሎ’ውን ነስተብህለሉ።

ድሕረ ዛንታ 

ድሕረ ዛንታ እዛ መጽሓፍ፡ ጉዕዞ ሊብያ-ኢጣልያ ብባሕሪ እዩ ዝትርኽ። እታ ኣብ መእተዊ እዚ ጽሑፍ ንጸሓፊ ናይ ወትሩ ሕቶ ዝዀነቶ፡ ሓደው ወትሩ እተተሓሳስቦ ብህሎ፡ ዝተባህለት ድማ፡ ”ባሕሪ ኣየሰማምዕን’ዩ” እትብል’ያ። ባሕሪ ኣየሰማምዕን ድዩ፧ እንታይ ከም ዘጋጠመ፡ ኣብታ መጽሓፍ ኣሎኩም፧! ሰናይ ንባብ!

ንኻልኣይ ሕታም ዝኸውን ሓሳብ

1. 1 ውልቀ መዘክር ስደት

”ፍኖተ ሰሃራ” ገለ ክፋል ስደት ደኣ’ምበር፡ ንምሉእ እቲ ”ስደት” ዝብል ኣምር እትገልጽ መጽሓፍ ኣይኰነትን። ስደት፡ ካብ ዝዓበኻሉ፡ ባህሊ፡ ሕብረተሰብ፡ ዓዲ፡ ሃገር ወዘተ፡ እንተስ ብተፈጥሮ፡ እንተስ ብሰብ-ፈጠሮ ተጸጊምካ ናብ ካልእ ስፍራ ብምግዓዝ እትነብሮ’ዩ። ስለዚ ነዛ መጽሓፍ ዝገልጽ፡ ”ውልቀ መዘክር” ጥራይ ዝብል እንተዝኸውን፡ ምስቲ ሒዛቶ ዘላ ኣርእስቲ፡ ቅምጥ ኢሉ ብዓቐና ዝተሰፍየ ስያመ ምዀነ። ውልቀ መዘክር ስደት ዘይኰነስ፡ ውልቀ መዘክር፡ ፍኖተ ሰሃራ’ዩ ዘዛርብ ዘሎ።

1. 2 ምስክርነት ኣዕሩኽ

ካብቶም ጸሓፊ ዝራብዓዮም ሰለስተ እሙናት ኣዕሩኽ፡ (ሓሼ፡ ማቲ፡ ሓሰበላ) ብውሑዱ፡ ኣብ መቕድም ድዩ ኣብ ዳሕረዋይ ገበር መጽሓፍ ድዩ፡ ኮታ ኣብ ገለ ክፋል፡ ሓደ ወይ ክልተ ቃሎም ከም ዝህቡ እንተዝግበር፡ ንርዝነት እቲ ቀሪቡ ዘሎ ሓቂ፡ ዝያዳ ምደርዖ ኔሩ ዝብል እምንቶ ኣሎኒ። እዚ ተጻሒፉ ዘሎ፡ ናቶም ታሪኽ’ውን ስለ ዝዀነ፡ ገለ ሓሳብ ከም ዝህቡሉ እንተዝግበር’ሞ ኣብቲ መጽሓፍ ድማ እንተዝሰፍር፡ እቲ ድርዒ ሓቂ፡ ዘይንቕነቕ ምዀነ።

1. 3. ገበርን ቅጥዒ ኣወጋግና ጽሑፍን

ግድን’ኳ እንተዘይተባህለ፡ ገበርን ቅጥዒ ኣወጋግና መን ከም ዝገበሮ እንተዝሕበር ግና (ንመረዳእታ፡ እምኩሉ እንተዀይኑ) መጽሓፍ ከሕትሙ ንዝደልዩ ጽቡቕ ሓበሬታ ምዀነ።

ብዝተረፈ፡ እዛ መጽሓፍ ብቛንቋታት እንግሊዝኛን ሽወደንን እትትርጐመሉ መገዲ ተናድዩ፡ እቲ ካልእ ማሕበረ-ሰብ ዓለም’ውን፡ ንወድዓዊ ምረት ፍኖተ ሰሃራ ኣብ ምርዳእ ደገ እንተተርሑ ዝብል እሙንቶ ኣሎኒ። ሓንቲ ከብተን ከይነበብናየን ክሓልፋና ዘይብለን መጽሓፍቲ፡ ብምብርካቱ፡ ንሴፉ ኣብርሃም (ሰይፉ ይመስለኒ ኔሩ) እንቋዕ መጐሰካ እብሎ።

መጽሓፍ ”ፍኖተ ሰሃራ” ኣብዚ ክትረኽብዋ ትኽእሉ